گاهنامه ایران باستان
ایرانیان سال خورشیدی نگاه میداشتند (یعنی بر اساس ارتباط خورشید با زمین). و سال را به دوازده ماه و هر ماه به سی روز بخش میکردند. به این ترتیب سال 360 روز و شروع سال بعد هر سال پنج روز و پنج ساعت و 48 دقیقه و 46 ثانیه زودتر انجام میشد. هخامنشیان رفع این مشکل را دنبال میکردند. ساسانیان تقسیم دوازده ماه، و هر ماه سی روز، در سال را حفظ کردند برای هر روز نامی معین کردند و پنج روز هم به آخر سال افزودند به نام «گاتها». به این ترتیب، سال ساسانی 365 روز شد و برای جبران ساعت و 48 ثانیه ، هر یکصد و بیست سال، یک ماه به سال میافزودند.
در آغاز سده ششم میلادی ساسانیان روش «کبیسه» را برگزیدند یعنی هر چهار سال یک روز به ماه میافزودند و آن را به نام "اورداد" یعنی روز افزوده خداداد مینامیدند.
هفت روز اول ماه به نام اهورا مزدا و امشا سپندان (اورمزد، بهمن، اردیبهشت، شهریور،سپندار مزد، خرداد، امرداد) و 23 روز دیگر به نام ایزدان است. روزهای اول، هشتم، پانزدهم و بیست سوم هر ماه بنام خداوند است (اورمزد، دی به آذر،دی به مهر،دی به دین) بنابراین میشود از جهتی گفت که هر ماه به دو بخش هفت روز و دو بخش هشت روز تقسیم میشود و این نزدیکترین شباهت تقسیمات ماه زرتشتی با ماه به چهار هفتهای است.
نامهای سی روز ماه چنین است:
اورمزد خداوند جان و خرد
بهمن منش (اندیشه) نیک
اردیبهشت راه راستی، دادگری
شهریور توان برگزیده و سازنده
سپندارمزد مهر و آرایش افزاینده
خرداد رسایی و خودشناسی
امرداد بیمرگی و جاودانی
دی به آذر آفریدگار
آذر آتش، فروغ
آبان آبها
خیر خورشید
ماه ماه
تیر ستاره باران
گوش گیتی
دی به مهر آفریدگار
مهر پیمان و دوستی
سروش کارکرد به ندای وجدان، پیام آور، راستی و دین
رشن دادگری
فروردین روان پاسدار، پیشرفت
وِرهرام پیروزی
رام صلح و آشتی
باد باد (هوا)
دی به دین آفریدگار
دین وجدان و دین
ارد برکت و داده اهورایی
اشتاد کار، داد، راستی
آسمان آسمان
زامیاد زمین
مانتره سپند سخن اندیشهزا، نماز، گفتار نیک
انارام نور درخشنده و روشنایی بیپایان .
نام دوازده ماه سال:
فروردین ماه فروشیها(روانهای پاسدار وپیشرفتدهنده)
اردیبهشت ماه راستیها و دادگریها
خرداد ماه خودشناسیها و رساییها
تیر ماه برکت و فراوانی
امرداد ماه بیمرگیها، جاودانی
شهریور ماه نیروی سازنده و برگزیده
مهر ماه دوستی و پیمان
آبان ماه آبها
آذر ماه آتش و فروغ پاکی
دی ماه وحش، دادار
بهمن ماه خرد (منش نیک
اسفند ماه مهر و آرامش افزاینده
ماخذ: کتاب فلسفه زرتشت