استان کهکیلویه و بویراحمد

استان کهکیلویه و بویراحمد مکان های دیدنی و تاریخی مرکـــــز : یاسوج موقعیت : جنوب غربی ایران وسعــــت:  ‪ ۱۶‬هزار و ‪۲۴۹‬ کیلومتر مربع جمعـیــت: 700000نفر تقسیمات: شهرستانها: بویراحمد ( یاسوج) ،گچساران ، کهکیلویه (دهدشت ) ، دنا، بهمئی، چرام، باشت استان کهگیلویه و بویر احمد از مناطق طبیعی و باارزشی برخوردار بوده و از توانمندی بالایی در زمینه جهانگردی برخوردار است. معروف ترین جاذبه های طبیعی این استان را آبشار های متعددی چون آبشار مارگون، آبشاربهرام بیگی، آبشاریاسوج و آبشارگنج بنار تشکیل می دهند. باغ های زیبا، تالاب های طبیعی، غارها و اشکفت ها، چشمه های متعدد، دریاچه های طبیعی دردل کوهستان های بزرگ و معروف و دامنه های مناسب اسکی و ورزش های مفرح زمستانی؛ تنها بخشی از جاذبه های طبیعی این استان را تشکیل می دهند. جلوه های زندگی عشایری، آداب و رسوم، لباس های سنتی، موسیقی و رقص های محلی عشایر این استان در دل طبیعت زیبا و جذاب منطقه؛ بخش دیگری از دیدنی های استان کهگیلویه و بویر احمد را تشکیل می دهد. بناهای تاریخی چون آتشکده خیرآباد، قلعه ها و روستاهای تاریخی متعدد چون: دژسلیمان، روستای تاریخی میمند، روستای تاریخی مارگون، روستای تاریخی سی سخت، روستای تاریخی چرام، روستای تاریخی دهدشت قدیم و روستای تاریخی لنده به همراه بقعه متبرکه امام زاده هایی چون: امام زاده عبدالله، امام زاده پنجه خل، امام زاده بی بی حکیمه، امام زاده شاه عباس، امام زاده سید محمد، بقعه امام زاده حسن، بقعه امام زاده قاسم، بقعه امام زاده پهلوان، بقعه امام زاده چله خان و بقعه خضر تنها بخشی از مکان های تاریخی این استان را تشکیل می دهند که در قسمت های مختلف استان پراکنده شده اند. استان کهگیلویه و بویر احمد با مردمی مهربان و میهمان دوست همراه با طبیعت و بناهای جذاب خود؛ همواره چشم انتظار گردشگران و دوست داران طبیعت بکر و زیباست.

صنایع و معادن صنایع استان کهگیلویه و بویر احمد به دو دسته صنایع دستی و صنایع کارخانه ای تقسیم می شوند. صنایع دستی این استان شامل: فرش بافی سنتی، ‌بافت انواع گلیم، جاجیم، گبه، خورجین، سیاه چادر، نمد و محصولاتی نظایر آن است که بافت آن‎ها در اغلب خانه‎ها و در بیش تر مناطق روستایی و عشایری رواج دارد. با وجود ذخایر غنی نفت، گاز و پراکنده گی سایر منابع معدنی دراستان کهگیلویه و بویراحمد، فعالیت‎های صنعتی و معدنی در‎این استان، نسبت به دیگر مناطق کشور، رشد نیافته رونق چندانی ندارد. علاوه بر صنایع استخراج نفت در گچساران و کارخانه قند یاسوج، بقیه کارگاه‎های صنایع دستی و تولیدی تازه تأسیس شده‎اند و در زمینه‎های صنایع غذایی، فلزی، نساجی و چرم، چوب و سلولزی، شیمیایی و دارویی و صنایع ساختمانی فعالیت می‎کنند. با وجود این میزان فعالیت‎های صنعتی و معدنی نسبت به فعالیت‎های بخش کشاورزی و خدمات بسیار کم است. معادن مهم استان کهگیلویه و بویراحمد به شرح زیر است: - معادن بوکسیت در روستای سرفاریاب دهدشت. - معدن مس در روستای خزنگاه بویراحمد. - ذخایر فسفات در روستای جان قلی ( تیام ) در منطقه سرفاریاب - دخایر گوگرد در روستای نزاع علیا گچساران - معادن سنگ‎های ساختمانی در اکثر مناطق استان. - معادن گچ در بیش تر مناطق استان. علاوه بر معادن بالا، معادن دیگری از جمله شن و ماسه، خاک رس، سنگ آهک و سنگ نما نیز که در مناطق مختلف استان پراکنده هستند می‎توان نام برد. از اکثر‎این معادن در فعالیت‎های ساختمانی و راهسازی و تولید آجر و موزائیک استفاده می‎شود.

کشاورزی و دام داری مهم ترین رکن فعالیت اقتصادی مردم استان کهگیلویه و بویراحمد را دام پروری تشکیل می‎دهد که از دیرباز دراین منطقه رواج داشته است. دام پروری دراین استان به دو روش متحرک و ساکن وجود دارد که نوع متحرک آن توسط عشایر کوچنده استان و به تبعیت از شرایط آب و هوایی و تغییرات فصلی، برای دسترسی به مراتع و علوفه مورد نیاز، به صورت ییلاق و قشلاق انجام می‎گیرد. علاوه بر دام پروری به شیوه‎های سنتی و بومی، درسال‎های اخیر؛ تعدادی دام داری صنعتی، ‌متشکل ازگاوداری و پرواربندی گوسفند نیز به صورت پراکنده در سطح استان رواج یافته است. استان کهگیلویه و بویراحمد به سبب طبیعت مساعد، به ویژه تنوع گیاهان جنگلی و وجود آب و هوای مساعد، شرایط مناسبی برای پرورش زنبورعسل دارد. علاوه بر رواج زنبورداری سنتی در مناطق روستایی، گسترش کندوهای زنبورعسل به شیوه نوین درسال‎های اخیر، باعث افزایش درآمد کشاورزان و زنبورداران شده است. مرغ داری صنعتی نیز در سال‎های اخیر گسترش یافته و بخشی از نیازمندی‎های اهالی شهرنشین استان را تأمین می‎کند. بعد از دام داری، ‌کشاورزی مهم ترین فعالیت اقتصادی ساکنان ‎این استان را تشکیل می‎دهد. به علت طبیعت خاص این منطقه و وجود زمین های کوهستانی و تپه ماهوری، کشاورزی آن بیش تربه صورت دیم به ویژه کشت گندم صورت می‎گیرد. علاوه بر کشت گندم و جو که به صورت دیم و آبی در بیش تر مناطق استان رایج است، کشت برنج نیز درمناطق گرم و معتدل استان که منابع آب کافی دارند، معمول است. محصولات مهم کشاورزی در ‎این استان؛ غلات، حبوبات، نباتات علوفه‎ای، ذرت و صیفی جات است که کشت آن‎ها در مناطق مختلف استان رواج دارد. موقعیت طبیعی مرتفع، به ویژه کمبود زمین‎های مسطح در مناطق خاور و شمال خاوری استان، باعث شده است که باغ داری در دره‎های کوهستانی و بر روی ارتفاعات ناهموار و پرآب این مناطق رواج یابد. درسایرمناطق مستعد استان نیز غرس انواع درختان، از جمله سیب، انگور، گردو و مرکبات رونق یافته است. در ‎این میان تولید سیب، انار، خرما و انواع مرکبات در مناطق کهگیلویه، گچساران و چرام اهمیت بیش تری یافته است.

وجه تسمیه و پیشینه تاریخی   کهگیلویه از سه کلمه «کوه»، «گیل» و «اویه» ترکیب یافته است. از آن جا که کلمه «او» پسوند مالکیت است، بنابراین معنای این نام «منطقه کوهستانی گیل» است. استرابون – جغرافی‎دان مشهور یونان باستان – کهگیلویه را بخشی از خاک اوکسی‎ها ( نام هخامنشی خوزستان ) می‎داند. در دوره ساسانیان، قباد ساسانی ارگان ( ارجان ) را در قسمت دشتی آن بنا نهاد که «قباد خوره» نامیده می‎شد. مناطق کوهستانی آن را نیز «رم زمیگان » می‎نامیدند. در دوران بعد از اسلام «قباد خوره» به نام شهرحاکم نشین آن ولایت ارگان ( ارجان )، و مناطق کوهستانی آن«رم زمینگان» به کهگیلویه شهرت یافت. در قرن‎های بعد که شهر ارگان ویران شد افشارها و لرها سراسر آن را تصرف کردند، تمامی ‎این خطه کهگیلویه و قسمت کوهستانی آن «پشت کوه» و سمت دشتی آن «زیرکوه» نامیده شدند. استان کهگیلویه و بویر احمد در گذشته‎ای نه چندان دور جزو یکی از بلوک‎های مملکت فارس و شامل دو قسمت شمال خاوری - که آن را سردسیر و کوهستانی و پشت کوه - و قسمت جنوبی و باختر- که آن را نره کوه و بهبهان می‎نامیدند- بوده است. کهگیلویه در زمان‎های قدیم، جزو لرستان بزرگ به شمار می آمده است.

مشخصات جغرافیایی استان کهگیلویه و بویر احمد در جنوب باختری ‎ایران، بین 30 درجه و 9 دقیقه تا 31 درجه و 32 دقیقه پهنای شمالی و 49 درجه و 57 دقیقه تا 50 درجه و 42 دقیقه درازای خاوری واقع شده است. این استان از شمال با استان چهار محال و بختیاری، از جنوب با استان‎های فارس و بوشهر، از خاوربا استان‎های اصفهان و فارس و از باختر با استان خوزستان همسایه است. قله دنا با 4409 متر و لیشتر با 500 متر ارتفاع از سطح دریا به ترتیب بلندترین و پست ترین ناحیه استان هستند. کهگیلویه و بویراحمد از نظر آب و هوا به دو قسمت سردسیری و گرمسیری تقسیم می شود. قسمت گرمسیری منطقه ای پست با ارتفاع متوسط حدود 900 متر از سطح دریا و قسمت سردسیر منطقه ای مرتفع با ارتفاع متوسطی در حدود 2100 متر از سطح دریا است. استان کهگیلویه و بویر احمد به دو قسمت کهگیلویه و بویراحمد تقسیم شده است که نیمی ‎از ایلات در منطقه کهگیلویه و نیمی ‎دیگر در منطقه بویر احمد زندگی می کنند. ایلات مختلف استان درطول سال به ییلاق و قشلاق پرداخته و درجریان کوچ؛ جلوه‎های ویژه‎ای از زندگی عشایر و کوچ نشین را به نمایش می‎گذارند. در سرشماری سراسری سال 1375 جمعیت این استان 540812 نفر برآورد شده است.